گزارش اخیر یوکیا آمانو دبیرکل سازمان بین المللی انرژی اتمی بیانگر آن است که ایران فراتر از تعهداتی که در برجام پذیرفته، اقداماتی را در جهت محدودیت هر چه بیشتر صنعت دکوری شده هسته ای انجام داده است .

 

 گزارش یوکیا آمانو که درباره برنامه هسته ای ایران به تاریخ 24 فوریه 2017 (6 اسفند 1395)  و به شماره GOV/2017/10 منتشر شده  بیانگر آن است که مقامات دولت یازدهم 3 تعهد فرابرجامی جدید را پذیرفته اند.

 

 

یکی از موضوعات مهمی که در گزارش آمانو آمده است به موضوع ذخایر استراتژیک آب سنگین ایران باز می گردد. آمانو در گزارش پیشین خود در آذر ماه 1395 آورده بود که ذخایر آب سنگین ایران 100 کیلوگرم بیش از 130 تن مورد توافق در برجام رسیده است . 

 

همین اشاره آمانو موجی از اظهارنظرها و تهدیدات مقامات آمریکایی و برخی از کشورهای غربی را به دنبال داشت که موجب شد مسئولان سازمان انرژی اتمی به سرعت مبادرت به کاهش ذخایر اب سنگین ایران بکنند اما به ازای 100 کیلوگرم کاهش ذخیره اورانیوم، 6 تن کمتر از حد مجاز این ذخایر را کاهش دادند و در نهایت ذخایر آب سنگین را به 124.2 تن آب سنگین رساندند.

 

در گزارش آمانو در این باره آمده است: 

7. ... در تاریخ 8 نوامبر 2016 آژانس راستی‌آزمایی کرد که ذخیره آب سنگین ایران به 130.1 متریک تن رسیده بود (بند 14) و نیز همچنانکه پیش‌تر گزارش شد ، در تاریخ 21 نوامبر 2016، ایران به آژانس اطلاع داد که در تاریخ 19 نوامبر 2016، مقدار 11 متریک تن از آب سنگین درجه هسته‌ای خود را به خارج از ایران منتقل کرده است و در تاریخ 6 دسامبر 2016 آژانس مقدار 11 متریک تن آب سنگین درجه هسته‌ای را در مقصدی خارج از ایران راستی آزمایی کرد. از زمان انجام این انتقال، ذخیره آب سنگین ایران از 130 متریک تن فراتر نرفته است. در 14 فوریه  2017 (26 بهمن 1395)، آژانس ذخیره آب سنگین ایران را 124.2 متریک تن راستی آزمایی کرد.  

7)... As previously reported, 10 on 8 November 2016, the Agency verified that Iran’s stock of heavy water had reached 130.1 metric tonnes (para. 14).

 As also previously reported, on 21 November 2016, Iran informed the Agency that 11 metric tonnes of nuclear grade heavy water had been shipped out of Iran on 19 November 2016 and, on 6 December 2016, the Agency verified the quantity of 11 metric tonnes of the nuclear grade heavy water at its destination outside Iran. Since that shipment was made, Iran’s stock of heavy water  has been no more than 130 metric tonnes. On 14 February 2017, the Agency verified that Iran’s stock of heavy water was 124.2 metric tonnes. 

 

 

علاوه بر کاهش ذخایر استراتژیک آب سنگین که حداقل مقدار لازم برای نیروگاه آب سنگین اراک می باشد ، آمانو اشاره کرده است که ایران ذخایر اورانیوم خود را نیز کاهش داده است. 

این درحالی است که در نتیجه برجام تیم مذاکره کننده به ریاست ظریف پذیرفته بود که ذخایر ایران را با کاهش 98 درصدی از ده هزار کلیو به 300 کیلو کاهش دهند. با این حال در گزارش آمانو آمده است که ایران از این مقدار نیز پایین تر رفته و ذخایر خود را به 101 کیلوگرم رسانده است.

در بخشی از گزارش آمانو در این باره آمده است: 

12.Throughout the reporting period, Iran’s total enriched uranium stockpile has not exceeded 300 kg of UF6 enriched up to 3.67% U-235 (or the equivalent in different chemical forms) (para. 56). The quantity of 300 kg of UF6 corresponds to 202.8 kg of uranium.

13. As of 18 February 2017, the quantity of Iran’s uranium enriched up to 3.67% U-235 was 101.7 kg, based on the JCPOA and decisions of the Joint Commission.

12. در بازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 67/3 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند 56). میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 202.8 اورانیوم می‌باشد.

13.در تاریخ 18 فوریه 2017 (30بهمن 1395)، میزان اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران 101.7 کیلوگرم بوده است بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک.

 

این بند از گزارش آمانو ادعای رسانه های غربی در اوایل بهمن ماه سال جاری درباره موافقت ایران با کاهش ذخایر اورانیوم خود در جلسه کمیسیون مشترک تایید و ادعای مقامات ایرانی در تکذیب خبر مربوطه را رد می کند. 

 

 

بر اساس متن برجام قرار بود ایران تا سقف 300 کیلو اورانیوم را به عنوان ذخیره داشته باشد و علاوه بر آن بدون هیچ محدودیتی، مواد انباشته شده در لوله ها را نیز نگه داری کند. 

 

اما علاوه بر دو مورد بالا ، یکی دیگر از بخش های مهم گزارش آمانو تاکید وی بر موافقت ایران با پذیرش بازرسی های بیشتر از از آنچه که در برجام مورد توافق قرار گرفته بود، می باشد. 

 

در قسمت D گزارش مدیرکل سازمان انرژی اتمی ذیل عنوان Transparency Measures (اقدامات شفاف سازی) آمده است: 

23. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده کند تا بدین وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل شود (بند 67.1). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است (بند 67.2). ایران بازرسان اضافی آژانس تعیین شده برای ایران را قبول کرده است (بند 67.33)

23.  Iran has continued to permit the Agency to use on-line enrichment monitors and electronic seals which communicate their status within nuclear sites to Agency inspectors, and to facilitate the automated collection of Agency measurement recordings registered by installed measurement devices (para. 67.1). Iran has issued long-term visas to Agency inspectors designated for Iran as requested by the Agency, provided proper working space for the Agency at nuclear sites and facilitated the use of working space at locations near nuclear sites in Iran (para. 67.2). Iran has accepted additional Agency inspectors designated for Iran (para. 67.3).

 

گزارش اخیر یوکیا آمانو علاوه بر اینکه نشان داد ایران سه گام بزرگ دیگر در عقب نشینی از آنچه که توافق شده برداشته ، یک موضوع دیگر را نیز برجسته می کند و آن اینکه طی حدود 20 ماه از توافق هسته ای تنها یک بار جلسه کمیسیون خرید مشترک برگزار شده است. 

کمیسیون خرید مشترک طرحی بود که از سوی کشورهای غربی برای ایجاد محدودیت جدی برای دسترسی ایران به آنچه که کالا با کاربری دوگانه خوانده می شد، در برجام گنجانده شد.

 

در برجام بسیاری از کالاها که لزوما مربوط به صنعت هسته ای نبوده و مقدار قابل توجهی از آن به حوزه فناوری، تحقیق و توسعه ، به خصوص صنایع Hi Tech می باشد ، جز کالاهای ممنوعه قرار گرفتند که تنها در صورت مجوز کمیسیون خرید که ترکيب آن شامل ايران ، روسيه ، چين، آمريکا، فرانسه، انگليس، آلمان و نماينده اتحاديه اروپا و با حضور نماینده آژانس است، اجازه فروش آن به ایران داده می شود . گزارش آمانو نشان می دهد که در این مدت تنها یک بار جلسه کمیسون مشترک برگزار شده این یعنی آنکه برخلاف ادعای اولیه اعضای دولت یازدهم خرید این دست از اقلام دارای محدودیت بسیار شدید است و دولت ترجیح می دهد قید خرید این کالاهای مهم را بزند.

 

در گزارش آمانو در این باره آمده است: 

26. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس تنها در یک در جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت نکرده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیون مشترک، بند 6.4.6)

26.  During this reporting period, the Agency has attended one meeting of the Procurement Working Group of the Joint Commission (JCPOA, Annex IV – Joint Commission, para. 6.4.6).

 

هر چند آش بدعهدی آمریکایی ها چنان شور شده که آقای روحانی و برخی از اعضای تیم مذاکره کننده به ریاست ظریف به عهدشکنی آمریکایی ها نیز اشاره ای هر چند گذرا و کوتاه می کنند با این حال اجرای تعهدات بیشتر و پذیرش محدودیت های شدیدتر از سوی دولت موسوم به تدبیر و امید بر اساس هیچ منطقی قابل هضم نیست.